بازار تبریز را بهتر بشناسیم | ارزان تور

در بین تمامی جاذبه‌های گردشگری آذربایجان شرقی، به‌جرئت می‌توانم بگویم بازار تبریز جذاب‌ترین و مهم‌ترین اثر تاریخی است که شبیان کردی آن تا روزها شما را مبهوت می‌کند.

بازار اصلی تبریز، جایی است که به بلندای تاریخ آذربایجان شرقی قدمت دارد. خشت به خشت آن توسط معمارانی خبره و خلاق طراحی شده و هر راسته و تیمچه آن راوی داستان‌هایی است که به جذابیت تاریخ خود ایران هستند. کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد عاشق بوی ادویه و نقش و نگار فرش‌ها و هیاهوی مردم بازار تبریز نباشد. اگر قرار است برنامه خود برای سفر به تبریز را بچینید، حتما اولین جایی که در لیست بازدیدهای گردشگری خود می‌گنجانید، بازار بزرگ تبریز باشد. تجربه شبیان کرد‌انگیز بازدید از یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های آذربایجان شرقی تکرار نشدنی و هیجان‌انگیز است.

بازار تبریز کجاست؟

بازار تبریز از شرق به کاخ‌های ولی‌عهدنشین عالی قاپو، از سمت غرب به مسجد جامع، از سمت شمال به مهران رود یا رودخانه میدان چای و از جنوب به میدان چای راه دارد.

آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهر تبریز، بازار بزرگ

لوکیشن بازار تبریز روی گوگل مپ

بازار تبریز روی نقشه گوگل

بازار تبریز در یک نگاه

بیایید ۱۰۰۰ سال به عقب برگردیم تا بیشتر با بازار تبریز آشنا شویم. هزار سال پیش، جاده ابریشم در اوج رونق خود بود. جاده‌ای که مردم از سراسر دنیا به داد و ستد می‌پرداختند. مورخان و تاریخ‌نویسان زیادی از بازار تبریز که در مسیر این جاده بود، عبور کردند و در مورد آن نوشتند.

در گذشته‌های دور بازار تبریز مرکز تجمع مردمانی از قاره‌های اروپا، آفریقا و آسیا بود و به تنهایی بخش مهمی از رونق و پیشرفت شهر تبریز را بردوش می‌کشیده است. تاریخ غنی بازار موضوع کتاب‌ها و رساله‌های تبریزشناسان زیادی است و هنوز هم مردم در مورد تاریخ آن دوست دارند بشنوند و تجربه کسب کنند.

این بازارسرپوشیده، بازاری است که در سراسر جهان معروف بوده و بزرگ‌‌‌ترین سازه به‌هم‌پیوسته آجری در جهان هم به حساب می‌آید. مگر می‌شود عاشق جاهای دیدنی، سنتی و قدیمی باشید و عاشق بازار تبریز نشوید؟ این بازار از مغازه‌ها، راسته‌ها، تیمچه‌ها و مساجد و مدارس مختلفی تشکیل شده است.

فرهنگ و سنت‌های این بازار به قدمت خود تبریز هستند و اگر بخواهید از آن بازدید کنید، ساعت و زمان از دستتان در می‌رود. از همان ابتدای بازار مجذوب هیاهوی مردم محلی و مسافران می‌شوید.

پارچه فروشانی که جذاب‌ترین پارچه‌های ایران را به نمایش می‌گذارند؛ ادویه فروشان بازار تبریز که شما را با عطر زعفران اصیل ایرانی و زردچوبه‌ و زرشک و ادویه‌های محلی شما را به دوران کودکی و غذاهای خانه مادربزرگ می‌برند؛ فرش‌های خوش نقش و نگاری که هرکدام دسترنج زنانی است که کنار دار قالی نشستند و رج به رج بافتند و با نوای محلی زیر لب آهنگ‌های آذری را زمزمه کردند.

اینجا بازار بزرگ تبریز است. تا چشم کار می‌کند سنت و رنگ و لعاب و آجرهایی است که خشت به خشت آن سرشار از داستان‌های نابیان کرده تاریخ است. دیوارهایی که روزهای خوب و بد زیادی را به خود دیده و هنوز استوار ایستاده تا منظره‌ای چشم‌نواز برای گردشگران ایجاد کند.

نه تنها خود بازار تبریز جذاب است، بلکه در داخل بازار مدرسه و مساجدی هم وجود دارد که جزو جاذبه‌های تاریخی مهم شهر تبریز به حساب می‌آیند و می‌توانید از دیدن آن‌ هم حسابی لذت ببرید.

بازار اصلی تبریز با تمام فراز و نشیب‌هایی که طی کرده، در سال ۱۳۵۴ وارد لیست آثار ملی ایران شد و سال‌ها بعد یعنی در سال ۲۰۱۰ میلادی آن را در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یک میراث جهانی هم ثبت کردند. اما بشنوید از داستان بلند بازار تبریز و تاریخچه تلخ و شیرین آن.

تاریخچه بازار تبریز

متاسفانه هیچ تاریخ دقیقی برای ساخت بازار بازار تبریز به عنوان یکی از جاهای دیدنی تبریز اعلام نشده است. اما آثار و شواهد وجود آن به ۱۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد.

بسیاری از جهانگردان خارجی و ایرانی و گردشگران معروف آن دوران مانند حمدالله مستوفی، رابرت گرنت، کلاویخو، جملی کاردی، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سولتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت و… درباره شکوه و جلال این بازار در نوشته‌های خود صحبت کرده‌اند.

شهر تبریز بر سر راه جاده ابریشم بود و بازار تبریز که در مرکز شهر قرار دارد، به محلی برای بازرگانی مردمانی از کشورهای مختلف تبدیل شد و طی آن گردشگران زیادی از آن بازدید کردند.

بازار تبریز در ابتدا چنین پیشرفته نبود و بیشتر به عنوان انباری برای وسایل، محل رفت و آمد چهارپایان و کاروان‌ها و… استفاده می‌شد. اما به مرور زمان و پیشرفت خود شهر تبریز، بازار تمیزتر و مدرنیزه‌تر شد. حجره‌های مختلف در ۳ طبقه درست شدند. طبقه زیرزمین برای انبار اجناس، طبقه دوم برای فروش اجناس و طبقه سوم برای استراحت در نظر گرفته می‌شود.

بازار تبریز به عنوان یکی از جاهای دیدنی آذربایجان شرقی چندین حادثه مهم را از سر گذرانده است:

– آتش سوزی بازار تبریز ۱۳۹۸ شمسی

در روز ۱۸ اردیبهشت سال ۹۸ یکی از بخش‌های بازار تبریز به نام ایکی قاپیلار آتش گرفت و ۲ نفر جان خود را از دست دادند و ۲۹ نفر دیگر نیز بشدت مجروح شدند. روابط عمومی آتش نشانی استان آذربایجان شرقی اتصال برق را علت آتش‌سوزی اعلام کرد.

– حادثه دالان خونی یا قانلی دالان ۱۲۶۳ قمری

دالان خونی یا قانلی اسم خود را از یک حادثه واقعا خونین گرفته است. در سال ۱۲۶۳ رئیس شهربانی تبریز یعنی حاج رجبعلی خان داروغه با علی تبریزیان بحث می‌کند و به او بی‌احترامی می‌کند.

خبر این بی‌احترامی داروغه به گوش حاج اللهیار یکی از پهلوانان محله ورجی می‌رسد و به همراه ۲۷ نفر دیگر داروغه را در حجره کریم نیل فروش به می‌کشد. بعد از این ماجرا دالان حاج سید حسین به دالان خونین یا قانلی دالان معروف می‌شود.

– زلزله شدید ۳۰۰ سال پیش

حدود ۳۰۰ سال پیش یعنی در سال ۱۱۹۳ قمری تبریز زلزله بسیار شدیدی را تجربه کرد. در پی این زلزله بازار تبریز بشدت آسیب دید و بخش‌های بزرگی از آن به کل خراب شد. اما در همان سال به دستور نجف‌قلی خان دنبلی حاکم آن زمان شهر تبریز، بازار دوباره بازسازی شد و از آن زمان تا کنون پابرجا مانده است.

بازار تبریز اکنون در وضعیت خوبی قرار گرفته و به خوبی ترمیم و نگهداری می‌شود. مدیریت این مجموعه اکنون در دست مجموعه جهانی دکتر حسین اسمعیلی سنگری است و در طی این سال‌ها به خوبی از آن نگهداری شده است.

وسعت و فعالیت بازار تبریز

بازار اصلی تبریز جزو بزرگ‌‌‌ترین بازارهای سرپوشیده در ایران است. اما در سطح جهان نیز کمتر می‌توان بازار سنتی و سرپوشیده‌ای نظیر آن را پیدا کرد. این بازار حدود یک کیلومتر مربع مساحت دارد.

بازار ۵ هزار و ۵۰۰ باب مغازه و فروشگاه، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته بازار، ۱۱ باب دالان، ۱۲ باب مدرسه و ۵ باب حمام دارد و همه با هم یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تبریز را تشکیل داده‌اند.

بازار بزرگ تبریز یک بازار سنتی است و در آن کمتر می‌توانید لوازم مدرن پیدا کنید.

بازار شیشه‌گرخانه مخصوص تولید و فروش اقسام شیشه و بلور، بازار کفاشان مرکز تولید کفش‌های دست دوخت، بازار مس‌گران، حلاجان، کلاهدوزان، آیینه‌سازان، سراجان، زرگران، عطاران، عباچی، بازار مخصوص تولید عبا، بازار شعربافان مخصوص تجارت و داد و ستد ابریشم، قندفروش بازار مخصوصی واردات قند از روسیه قدیم، بادامچیلار ویژه خرید و فروش و صادرات خشکبار و بادام، کشمش چیلر ویژه صادرات کشمش ایرانی، اطلسچی بازار ویژه داد و ستد اقسام گونی است.

راسته‌های مختلف این بازار اسمشان را از کالاها یا افرادی که آن را ساخته‌اند، گرفته‌اند. بازار سنتی بزرگ تبریز سالیان زیادی است که پذیرای خریداران و گردشگرانی است که می‌خواهند بیشتر با فرهنگ و سنت مردم تبریز آشنا شوند.

در تمام بازار تبریز می‌توانید بوی نخ‌های فرش، ادویه‌های تند و تیز سنتی و بوی چرم را احساس کنید و سر و صدای شاگرد مغازه‌ها را بشنوید. بیشتر حجره‌هایی که در این بازار می‌بینید، شغل خانوادگی و اجدادی خود را ادامه می‌دهند؛ اما به دلیل رونق شغل‌های جدید، بسیاری از آن‌ها امروز فراموش شده‌اند و جای خود را به شغل‌های جدیدتر و مدرن‌تر داده‌اند.

در این بازار کمتر می‌توانید مسگری و رویگری ببنید و دیگری خبری از حلاجی، سراجی، زین اسب، نعلبندی، پالان‌دوزی، کلاه‌دوزی و سمساری در این بازار نیست.

معماری بازار تبریز

اگر برای اولین بار می‌خواهید بازار اصلی تبریز را ببینید، در حین نگاه کردن به حجره‌های بزرگ و کوچک و راسته‌های پرهیاهو، کمی سرتان را بلند کنید و به اطراف خود بازار هم نگاه کنید.

آجرهای قرمز، زرد و نارنجی بازار تبریز با نظم و ترتیب خاصی کنار هم قرار گرفته‌اند و زیبایی و شکوه معماری ایرانی را به رخ بیننده‌ها می‌کشند. از نظر معماری، این بازار سرپوشیده است و تنها سازه‌ای در جهان است که به صورت یکپارچه از آجر درست شده و یکی از بزرگ‌‌‌ترین بازارهای مسقف جهان هم به حساب می‌آید.

عرض بازار تبریز ۵ متر است و ارتفاع آن در بلندترین قسمت به ۶ متر می‌رسد. سقف با الهام از معماری‌های مختلف قدیم، دارای گنبد است و در آن بیش از ۱۰۰ روزنه وجود دارد. گنبد تیمچه امیر بزرگ‌‌‌ترین گنبد و گنبد تیمچه مظفریه هم زیباترین آن به حساب می‌آیند.

روی گنبد تیمچه‌ها، روزنه‌ها و پنجره‌هایی برای خروج هوای گرم از بازار تبریز طراحی شده‌اند. در کنار آن دیوارهای سازه از آجر هستند و ضخامت‌شان به‌قدری است که در سرمای زمستان تبریز اجازه خروج گرما از بازار و ورود سرما به آن را نمی‌دهند.

به هرطرف بازار تبریز که نگاه کنید، شبیان کردی خواهید دید. حجره‌های کوچک با گچ تزئین شده‌اند و سراسر دیوارها را با نوشته‌ها و خطاطی‌های زیبا تزئین کرده‌اند. حال‌وهوای بازار کاملا سنتی است و پنجره‌های کوچک با چهارچوب چوبی و شیشه‌های ساده در نهایت ظرافت و سادگی حریم خصوصی مغازه‌ها را تشکیل داده‌اند.

بیشتر بخش‌های بازار از چوب و آجر ساخته شده‌اند و کاشی‌های آبی تزیئن کننده آن هستند و چراغ‌هایی با طرح سنتی روشن کننده بازار در عصرها و روزهای سرد و ابری سال هستند.

بخش‌های مختلف بازار تبریز

وقتی برای اولین بار وارد بازار اصلی تبریز می‌‌شوید، انگار به گذشته سفر کرده‌اید. اولین و جذاب‌ترین چیزهایی که می‌بینید دیوارهای آجری، حجره‌های کوچک و بزرگ و کف سیمانی و آبپاشی شده بازار است.

بازار تبریز از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و هر بخش هم مربوط به صنف خاصی است. بنابراین هر جایی که قدم بگذارید مثل این است که وارد یک بازار جدید شده‌اید و تجربه جدیدی کسب می‌کنید.

راسته‌ها و سراها و تیمچه‌های بازار تبریز هرکدام صداها، عطرها و هیاهوی خاص خود را دارند. اصناف قدیمی و سنتی بازار در راسته‌های خود مشغول فروش محصولاتشان هستند و می‌توانید به طور کامل با مردم سنتی و مردان و زنانی برخورد کنید که عمیقا با فرهنگ و سنت خود بازار درآمیخته‌اند و به بخشی از آن تبدیل شده‌اند.

بعضی از مهم‌ترین بخش‌های بازار تبریز هویت آن را تشکیل می‌دهند و داستان‌های آن را درست می‌کنند. صدای برش پارچه می‌آید، مسافری ادویه می‌خرد و در فکر تهیه سوغاتی است. آن گوشه مردی لیوان‌ها و ظروف مسی را قیمت می‌کند و بچه‌ای در کنار مادرش خوراکی به دست مغازه‌های بلوریجات را گز می‌کند.

اگر تا صبح از شبیان کردی‌های بازار تبریز با شما صحبت کنم اندازه یک ساعت گشت‌و‌گذار خودتان فایده ندارد. اگر سری به تبریز زدید حتما از این بازار بازدید کنید. شنیدن کی بود مانند دیدن؟ دوست دارید با بخش‌های مختلف بازار آشنا شوید؟ در ادامه بیشتر در مورد آن‌ها توضیح می‌دهیم.

– راسته‌های بازار تبریز

راسته بازارها در واقع یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار بزرگ تبریز به حساب می‌آیند. این بخش‌ها برای عبور مردم طراحی شده‌اند و دارای سقف هستند. بازار تبریز راسته‌های مهمی دارد که مهم‌ترین آن‌ها شامل راسته بازار قدیمی، راسته بازار امیر، راسته توتونچی، راسته کفاشان و… است. مهم‌ترین ویژگی راسته‌ها نبود ورودی است.

برای بازارگردی در بازار تبریز، از راسته‌ها عبور می‌کنید. هر راسته داستان خود را دارد و هرکدام حال‌وهوای مغازه‌های اطراف خود را منعکس می‌کنند.

– تیمچه‌های بازار تبریز

اگر به بالای سرتان در بازار اصلی تبریز دقت کنید، متوجه بخش‌هایی می‌شوید که گنبد دارند. این بخش‌ها که سقف آجرکاری و گنبدی دارند، اسمشان تیمچه است. مشخصه آن‌ها هم همین گنبد و درهای ورودی بزرگ است. درها را در روزهای تعطیل و شب‌ها می‌بندند و اوداباشی‌ها یا نگهبانانی هم دارند.

هر تیمچه بازار تبریز کاربرد خاص خود را دارد. به طور کلی چهار کاربرد برای آن‌ها تعریف شده است. فضای عمومی که محل نگهداری کالا است؛ زیرزمین که برای انبار کردن لوازم است؛ اتاق حجره یا همکف که محل کسب است و در آخر طبقه بالا که برای استراحت طراحی شده است.

در قدیم بازرگان‌های خارجی زیادی به اینجا سر می‌زدند طبقه آخر تیمچه می‌ماندند تا بازرگانی و تجارت خود را انجام دهند. این بازار سنتی و چندین تیمچه معروف هم دارد که مهم‌ترین‌هایشان تیمچه امیر، تیمچه مظفریه، تیمچه شیخ کاظم، اوچ تیمچه‌لر (تیمچه‌های حاج شیخ)، تیمچه حاجی محمدقلی، تیمچه میرابوالحسن و تیمچه شعربافان است.

– سراهای بازار تبریز

در کاروانسراها بخش‌هایی بود که بارها و کالاهای تجاری را آنجا می‌گذاشتند ولی ورود چهارپا به این بخش ممنوع بود. به این بخش از کاروانسراهای بازار تبریز، سرا می‌بیان کردند. سراها بخش‌های جذابی برای دیدن هستند. هنوز هم می‌توانید بافت سنتی آن را ببینید.

سراهایی مانند سرای آلمان‌ها، سرای امیر، سرای حاج علی اکبر، سرای تخمه فروشان و سرای خرازی‌ها از مهم‌ترین سراهای بازار تبریز این جاذبه آذربایجان شرقی به حساب می‌آیند.

– کاروان‌سراهای بازار تبریز

بازار اصلی تبریز زمانی محل دادوستد ملل مختلف دنیا بود. برخی از تجار از کشورهای دیگر می‌آمدند و ماه‌ها در سفر بودند. کاروان‌سراها جایی برای ماندن خودشان و چهارپایانشان بود. این بخش حیاط، فضای سبز، آب انبار و استخر بود و محیطی سرسبز و زیبا دارد. دریچه‌های بالای گنبد، مسئول تهویه هوا هستند.

وقتی وارد این بخش‌ها می‌شوید، به این فکر کنید که صدها سال پیش مردانی از سرزمین‌های دور با چهارپایان خود اینجا می‌ماندند، کالاهای خود را خرید و فروش می‌کردند و شاید نفسی تازه کرده‌اند، از آب انبار آب نوشیده‌اند، زیر سایه همین درختی که ایستاده‌اید استراحت کرده‌اند و چرتی زده‌اند.

کاروان‌سراهای معروف و بزرگی مثل کاروان‌سرای امیر، کاروان‌سرای حاج سید حسین کهنه، میانه و تازه، کاروان‌سرای میرابوالحسن و کاروان‌سرای کشمش‌چی‌لر در بازار تبریز قرار دارند.

– دالان‌های بازار تبریز

دالان‌ها یک وسیله ارتباطی مانند راسته‌ها هستند، با این تفاوت که همه تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراها را به هم وصل می‌کردند و هم با اسم همان سرا و تیمچه‌ای معروف می‌شدند که به هم وصل می‌کردند.

در بازار تبریز دالان‌های معروفی وجود دارد که اسم خود را از کسبه گرفته‌اند. دالانی مانند قانلی دالان، حاج رحیم، دالان ایکی قاپیلی، دالان شعربافان و… جزو مهم‌ترین دالان‌های این بزرگ‌‌‌ترین بازار سرپوشیده جهان است.

مدارس و مساجد و گرمابه‌ها

مدارس، مساجد و گرمابه‌ها یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار تبریز به حساب می‌آیند. بازار تبریز دارای ۱۲ باب مدرسه علوم دینی، ۳۰ باب مسجد تاریخی و چندین حمام و گرمابه است. معروف‌ترین مدارس آن شامل مدرسه طالبیه، صادقیه و حاج صفرعلی است.

مساجد معروف آن هم مسجد خانه اوغلی، مسجد دینوری و مسجد مفیدآقا است. این مساجد همگی با ستون‌های سنگی و گنبدهای ضربی تزئین شده‌اند و معماری اسلامی را کامل نشان می‌دهند.

گرمابه‌های معروف بازار تبریز هم به اندازه خود بازار قدیمی هستند و برخی از مهم‌ترین‌هایشان حمام خان، حمام میرزا حسن قره، حمام قاضی و حمام سید گلابی و نوبر هستند.

تمامی این بخش‌ها در دسترس عموم قرار دارند و می‌توانید سری به آن‌ها بزنید تا کمی هم با شبیان کردی‌های معماری اسلامی و جذابیت استفاده از رنگ‌های آبی و فیروزه‌ای و نوشته‌های خطاطی شده آشنا شوید.

دیدنی‌های معروف بازار تبریز

خود بازار تبریز به کنار که جاذبه گردشگری بی‌مثالی در کل تبریز و حتی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید، در داخل آن نیز مجموعه‌ای از سازه‌های دیگر وجود دارند که به اندازه خود بازار جذابند و دیدوبازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست. مطمئنم دیدن آن‌ها هم می‌تواند چشمه‌های دیگری از جذابیت این بازار را به شما نشان دهد.

– مسجد جامع تبریز

یکی از تاریخی‌ترین بناهایی که در تبریز می‌توانید از آن بازدید کنید، مسجد جامع تبریز است. مسجدی که بازار تبریز به دور آن درست شده و سال ساخت آن نیز مانند خود بازار زیاد مشخص نیست. مسجد جامع تبریز در دوره ایلخانان مغول مورد توجه قرار گرفت و تعمیر شد. در ۱۵ دی ۱۳۱۰ هم به عنوان آثار ملی ایران ثبت شد.

این مسجد در انتهای بازار تبریز و ضلع جنوبی مدرسه طالبیه ساخته شده و آن را به عنوان یکی از مساجد صدر اسلام می‌شناسند. معماری شبیان کرد‌انگیز سلجوقی، ایل‌خانی و روادیانی را می‌توانید به خوبی در این سازه مشاهده کنید.

– مدرسه علمیه طالبیه

به جرات می‌توان بیان کرد این حوزه علمیه، یکی از بزرگ‌‌‌ترین مدارس علمیه در کل ایران است. بزرگانی چون سید کاظم شریعتمداری، علامه امینی و علامه طباطبایی اینجا درس خوانده‌اند. مدرسه در اواسط قرن یازدهم هجری و به دستور طالب خان پسر حاج آقا اسحاق تبریزی ساخته و بعدها هم وقف شد.

این مدرسه کنار مسجد جامع تبریز است و سنگ‌های تراشیده، کنده‌کاری‌ها و حوضچه‌های زیبایش منظره‌ای چشم‌نواز ایجاد می‌کند. وجود سنگ‌های مرمر به زیبایی نور را منعکس می‌کنند و به جذابیت محیط دوچندان اضافه می‌کنند.

– امامزاده جمال تبریز

امامزاده سید جمال‌‌الدین (ع) در ۵ نسل به حضرت امام موسی کاظم (ع) می‌رسند. ایشان مردی با فضیلت و دانش بودند و بعد از وفات مقبره‌شان به زیارتگاه تبدیل شد. امامزاده جمال تبریز مکانی متبرک است و افراد زیادی سالانه از سراسر ایران به آن جا سفر می‌کنند.

امامزاده جمال به مدت ۷ سال اسیر بودند و با زنجیر‌های سنگین به‌گردنشان در اسارت فوت کردند. به همین دلیل مردم به ایشان امامزاده صاحب طوق هم می‌گویند. مزار ایشان زیر یک گنبد بزرگ و در محله راسته کوچه قرار گرفته است. در نزدیکی مرقد مطهر ایشان، مرقد ملا احمد مدرس و شیخ عبدالغفار هم قرار گرفته دارد.

زیارتگاه امامزاده جمال با گلدسته‌ی زیبا تزئین شده و از همان معماری بازار تبریز الهام گرفته شده است. فضای روحانی این امامزاده فرصتی طلایی برای خلوت کردن با خود و اندکی دور شدن از هیاهوی زندگی است.

– زورخانه گرشاسب یل

قدیمی‌ترین زورخانه تبریز، زورخانه گرشاسب یل است. بسیاری از پهلوانان و کشتی‌گیران بزرگ و بنام ایرانی زمانی کار خود را از اینجا شروع کرده‌اند. این زورخانه فضای سنتی خود را کامل حفظ کرده و بسیاری از مردم هنوز هم برای ورزش به آنجا می‌روند.

این زورخانه چند بار مرمت شده و در ترمیم آن از سنگ‌های مرمر و گرانیت بهره جستند. دیدن فضای ورزشی و بازدید از یک زورخانه و جایگاه ورزش‌های زورخانه‌ای هیجان‌انگیز است.

– حمام خان

حمام مهدی خان یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های شهر تبریز است و سال ساخت آن هم به دوره قاجار برمی‌گردد. این حمام در محله میرزا رضا نزدیک بازار تبریز قرار گرفته و شکل آن کاملا سنتی و قدیمی است. اگرچه چندبار خطر تخریب آن را تهدید کرد، اما هنوز هم می‌توانید قبل از تخریبش سری به آن بزنید. مطمئنم عاشق بافت سنتی و آجرهای قدیمی این بنای تاریخی در تبریز می‌شوید.

– تیمچه و سرای امیر

تیمچه و سرای امیر، جزو مهم‌ترین بخش‌های بازار تبریز به حساب می‌آیند. این بخش که مربوط به صنف طلافروشان است، در دوره قاجار ساخته شده و در ۲۶ مرداد سال ۱۳۵۳ به عنوان آثار ملی در ایران ثبت شد.

این تیمچه بزرگ و زیبای بازار تبریز با سقف گنبدی و زرق و برق طلافروشی‌هایش یکی از زیباترین بخش‌های بازار اصلی تبریز به حساب می‌آید. این بخش روشن و زیبا است و سرای آن هنوز هم محلی برای دیدوبازدید مردم مشتاق خارجی و ایرانی است.

– تیمچه مظفریه

اگر نمی‌خواهید بازدید از قدیمی‌ترین و زیباترین تیمچه بازار تبریز را از دست بدهید، حتما تیمچه مظفریه را به لیست اضافه کنید. این تیمچه مهم‌ترین و زیباترین بخش بازار هم به حساب می‌آید.

خود این بخش از سازه بسیار قدیمی است و آن را به دوره ولیعهدی مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۳۰۵ هجری ربط می‌دهند.

اگر عاشق فرش و شکل و نگارهای آن هستید، اینجا بهشت شما خواهد بود. مهم‌ترین مرکز تجاری فرش تبریز در این تیمچه است. زیباترین و نفیس‌ترین فرش‌های دستباف تبریزی را می‌توانید در همین بازار با قیمت خوبی پیدا کنید.

– تیمچه شیخ کاظم

در قسمت جنونی بازار تبریز، تیمچه شیخ کاظم قرار گرفته است. این تیمچه به همت حاج شیخ کاظم تاجر به‌نام و بازاری تبریزی معروف دوره قاجار ساخته شد. این بخش از بازار مخصوص خرید و فروش و تجارت پارچه و تولیدات آن بوده و تجار بزرگی مثل حاج ابراهیم صراف، حاج علی اکبر هریسچی، حاج مجید مه پیکر و حاج قلی دوشابچی زمانی در آنجا معامله کرده‌اند.

اشکال هندسی منظم و شکل قرینه این بازار یک شبیان کردی در معماری بازار تبریز است و نحوه چیدمان آجرهای آن چشم‌نواز و زیبا بنظر می‌‌رسد.

– راسته بازار

راسته بازار مهم‌ترین بخش بازار تبریز است. این بخش به بازار قدیم یا راسته قدیم هم معروف است. بیشتر کسب‌وکارهای قدیمی‌ که باقی مانده‌اند در این راسته قرار دارند. این راسته در اصل جزو شریان‌های اصلی بازار بوده و تیمچه‌های بسیاری را به هم مرتبط می‌کند.

– قیز بستی بازار

قیز بستی یا قیز بسدی بازاری است که از یک طرف به سمت تیمچه مظفریه راه دارد و از طرف دیگر هم به راسته بازار جدید. از سمت جلو هم به بازار پنبه فروشان وارد می‌شود. در این بخش از بازار تیمچه‌های مهمی مثل تیمچه قندفروشان و تیمچه مظفریه وجود دارد.

از همه مهم‌تر دالان‌های میرزا محمد و حاج شیخ هم همینجا است و هرچه از آن‌ها فاصله بگیریم و به سمت مظفریه برویم، با حجره‌هایی روبه‌رو می‌شویم که تابلو فروشی دارند.

– بازار صفی

یکی از بخش‌هایی که در زلزله ۱۱۹۳ قمری تبریز به طور کامل تخریب شد، بازار صفی بود. این بازار از مهم‌ترین بخش‌های بازار بزرگ تبریز است و بعدا دوباره مرمت شد.

خود بازار به نام شیخ صفی الدین اردبیلی جد شاه اسماعیل صفوی نام‌گذاری شده است. مسجد جامع، مسجد هفتاد ستونی، کوچه انجمن و حمام سید گلابی هم در این بخش از بازار قرار دارند.

مسیر دسترسی به بازار تبریز

خوبی شهر تبریز این است که همیشه برای رسیدن به بازار اصلی تبریز می‌توانید وسایل نقلیه پیدا کنید. این بازار ورودی‌های زیادی دارد و در هرجای شهر که باشید، بی‌آرتی، اتوبوس یا تاکسی برای رساندن شما به خیابان‌های اصلی بازار وجود دارد.

برای رسیدن به بازار بزرگ تبریز معروف می‌توانید از چندین مسیر استفاده کنید:

– مسیر آبرسان

این مسیر را بهتر است با بی‌آرتی طی کنید. بی‌آرتی‌های مسیر آبرسان مستقیم به بازار اصلی می‌روند. تاکسی‌ خطی هم برای آن وجود دارد. برای رفتن می‌توانید از تاکسی‌های مسیر چای کنار به فارابی و فارابی به پل قاری استفاده کنید.

–  مسیر ائل گلی

از این مسیر می‌توانید تاکسی یا اتوبوس استفاده کنید. اتوبوس خطی شماره ۱۰۱ از این ایستگاه وارد میدان شهدا و مسیر رسیدن به بازار تبریز می‌شود.

– خیابان ولیعصر

اتوبوس‌های خطی ۱۱۰ و تاکسی‌های خطی فلکه بازار در اینجا مخصوص بازار اصلی هستند و شما را به مقصد می‌رسانند. از مسیر‌های دیگری مانند راه آهن و خیابان نصف راه، شهرک باغچیان، نمایشگاه بین‌المللی، خیابان مارالان، خیابان هفده شهریور و… نیز می‌توان هم از تاکسی‌ها و هم از اتوبو‌س‌های خطی بهره جست. همگی آن‌ها مسیر حرکت به سمت بازار تبریز را دارند.

– فاصله بازار تبریز از فرودگاه

فرودگاه شهید مدنی، فرودگاه نزدیک به بازار تبریز است. از فرودگاه تا بازار ۲۰ دقیقه راه است و از داخل فرودگاه به صورت مستقیم وسیله نقلیه برای رفتن به بازار وجود دارد.

– فاصله بازار از ایستگاه قطار

بازار تبریز تا ایستگاه قطار ۱۰.۵ کیلومتر فاصله دارد و با ماشین شخصی می‌توانید در ۱۸ دقیقه به مقصد خود برسید. از ایستگاه راه آهن وارد بلوار آذربایجان شوید و سپس از آنجا از پل سرداران فاتح وارد چای کنار شوید و مستقیم برانید تا به بازار بزرگ تبریز برسید.

فاصله تهران تا بازار بزرگ تبریز

فاصله بین تهران تا خود شهر تبریز ۶۱۶ کیلومتر است. با ماشین شخصی می‌توانید ۶ ساعت و ۲۹ دقیقه به آنجا برسید. به وسیله هواپیما هم می‌توانید از تهران خود را به تبریز برسانید و زمان آن هم ۵۰ دقیقه سفر هوایی خواهد بود.

از فرودگاه تا بازار بزرگ تبریز تنها ۲۰ دقیقه فاصله دارید. از تهران هم که بخواهید وارد تبریز شوید اول از بزرگراه شیخ‌ فضل‌الله وارد مسیر تهران به کرج می‌شوید و تا شهر قزوین می‌رانید.

از شهر قزوین وارد اتوبان قزوین به زنجان می‌شوید و تا زنجان رانندگی می‌کنید. در نهایت وارد زنجان شده و از آنجا هم وارد بزرگراه زنجان به تبریز شوید تا به تبریز برسید. بعد از ورود به شهر تبریز وارد ائل گولی شوید و مستقیم رانندگی کنید تا در انتهای آن به بازار بزرگ تبریز و بخشی از آن یعنی سرای امیر وارد شوید.

بهترین وقت بازدید از بازار تبریز

تبریز شهری است که می‌توانید در تمام فصول سال به آن سر بزنید. خوشبختانه بازار تبریز هم همین ویژگی را دارد. اگر می‌خواهید به این جاذبه تاریخی سر بزنید، چون سرپوشیده است، مشکلی از بابت فصل ندارید.

بعضی از مردم دوست دارند این بازار را در شلوغ‌ترین زمان خود ببینند و در مقابل برخی دیگر ترجیح می‌دهند بازار را در زمانی ببینند که خلوت است. بعد از ظهرها ساعت ۱۵ تا ۱۷ شلوغ‌ترین زمان بازدید از بازار و صبح‌ها ساعت ۱۰ و ۱۱ ساعت‌های خلوتی است که می‌توانید در آن از بازار بازدید کنید.

امکانات رفاهی بازار تبریز

خوشبختانه بازار تبریز درست در مرکز شهر قرار گرفته و بیشتر بخش‌های شهر و ساختمان‌های رفاهی آن هم به دور همین بازار درست شده‌اند. از نظر امکانات رفاهی، بازار تبریز شما را از همه چیز بی‌نیاز می‌کند.

برای پارک ماشین خود می‌توانید از ۳ پارکینگ عمومی و خصوصی که در همان نزدیکی قرار گرفته استفاده کنید. همچنین در آنجا انواع رستوران‌ها، کافی‌شاپ‌ها و غذاخوری‌ها را هم می‌توانید پیدا کنید. همگی این مکان‌ها تنها ۲ الی ۵ دقیقه از بازار فاصله دارند.

هم داخل بازار تبریز و هم در بخش‌های بیرونی آن سرویس‌های بهداشتی زنانه و مردانه کاملا تمیز و بهداشتی قرار گرفته و می‌توانید نماز خود را در یکی از چندین مسجد واقع در خود بازار بخوانید.

از نظر هتل و مسافرخانه هم خیالتان راحت باشد چون در همان نزدیکی‌ها هتل‌های خوبی می‌توانید برای اقامت پیدا کنید.

مراسم عزاداری معروف بازار تبریز

قدمت مراسم عزاداری در بازار تبریز به بیشتر از ۵۰۰ سال می‌‌رسد. چنان فرهنگ و سنت‌های مردم با تاروپود بازار تبریز عجین شده که برخی از اعمال عزاداری به جزئی مهم تبدیل شده است.

مهم‌ترین عزاداری در تبریز در همین بازار برگزار می‌شود. بازرگانان و بازاری‌های تبریز تمام بازار را با پارچه‌های سیاه می‌پوشانند و همه رخت و لباس سیاه به تن می‌کنند. مردم حتی از شهرهای مختلف می‌آیند و صف به صف می‌ایستند تا مراسم عزاداری برای سید الشهدا را نگاه و در آن شرکت کنند.

اگرچه تمام بخش‌های بازار تبریز عزاداری خود را نشان می‌دهند، اما تیمچه مظفریه چند روز قبل از عاشورا و تاسوعای حسینی تمام خریدوفروش خود را تعطیل و تا بعد از آن هیچ تجارتی انجام نمی‌دهند.

مردم از محله‌ها و بخش‌های مختلف تبریز و حتی شهرهای دیگر از ۸ تا ۱۲ محرم از صبح تا نیمه شب مشغول عزاداری هستند. این مراسم عزاداری مخصوص مردان است و هیچ زنی در آن شرکت نمی‌کند.

هیئت عزاداران از در صندوق‌چی بازار تبریز وارد می‌شوند و از قسمت‌ها و بخش‌های مختلف بازار از جمله صادقیه، بازار کلاه فروشان، بازار قندفروشان، بازار مسگرها و بازار دلالان عبور می‌کنند و در نهایت در تیمچه مظفریه می‌ایستند و آنجا عزاداری خود را تمام می‌کنند.

ساعت کار بازار تبریز

بازار بزرگ تبریز به صورت رسمی ساعت کاری خود را از ساعت ۱۰ صبح شروع می‌کنند و ساعت ۱۷ عصر هم بازارها بسته می‌شوند. این بازار در روزهای تعطیل بسته است. در فصولی که روزها طولانی هستند، گاهی تا ساعت ۱۸ الی ۱۹ عصر هم بازار باز است. اما در پاییز و زمستان بازار حداکثر تا ساعت ۱۷ عصر باز است.

جاهای دیدنی نزدیک به بازار تبریز

اگر سری به بازار تبریز زدید، می‌توانید از چندین جای دیدنی دیگری که نزدیک این بازار است هم بازدید کنید. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین‌ها را به شما اطلاعاتی در مورد می‌کنیم:

– خانه مشروطه تبریز

در بخش غربی بازار تبریز، خانه مشروطه قرار گرفته است. این خانه جزو موزه‌های شهر به حساب می‌آید و با سبک و سیاقی قجری درست شده است.

خانه مشروطه در سال ۱۲۴۷ توسط حاج ولی که معماری تبریزی بود، ساخته شد. این عمارت ۱۳۰۰ متری در دو طبقه ساخته شد و در ساختش از شیشه‌های رنگی، پنجره‌های چوبی ارسی‌دار، عمارت کلاه فرهنگی و نورگیر استفاده شد.

از نظر زیبایی، خانه مشروطه بی‌بدیل است. عمارتی که سبزی بهار را در خود دارد و بوی خوش رزهای داخل حیاطش شما را مدهوش می‌کند.

خانه در اصل ملک شخصی مهدی کوزه کنانی بود. بعد از این که محمد علی شاه قاجار مجلس را به توپ بست، بزرگان آذربایجان در اینجا جمع می‌شدند و صلاح مشورت می‌کردند.

– باغ گلستان

«گولستان باغی» یا باغ گلستان یکی از مشهور‌ترین و قدیمی‌ترین بوستان‌های شهر نزدیک بازار تبریز است. این باغ در سال ۱۳۰۸ شمسی افتتاح شد و ۵۲ هزار متر مربع مساحت دارد. در این بوستان یادمانی از شمس تبریزی و شهربازی هم وجود دارد.

حتما سعی کنید در اردیبهشت و خرداد از این باغ نزدیک بازار تبریز بازدید کنید. زیبایی مبهوت کننده آن را نمی‌توانید فراموش کنید. درختان و گل‌هایی که به زیبایی در کنار هم قرار گرفته‌اند و بو و هوایی مطبوع را ایجاد کرده‌اند. وسط هیاهوی شهر به دل این باغ پناه ببرید و از سرزندگی و زیبایی آن لذت ببرید.

– امامزاده حمزه

تمام کسانی که به معماری اسلامی علاقه دارند و عاشق کاشی‌های فیروزه‌ای و سنگ‌کاری‌های مرمرین هستند، یکبار هم که شده به امامزاده حمزه سری زده‌اند. این امام‌زاده در ضلع جنوب شرقی خیابان عارف و خیابان ثقه‌الاسلام قرار گرفته است.

این بنا در سال ۷۱۴ قمری ساخته شده است. نسب امامزاده سید حمزه با شانزده واسطه به امام موسی کاظم (ع) می‌رسد. بنا جدا از این که یک بنای مقدس و زیارتی برای مسلمانان به حساب می‌آید، بلکه دوست‌داران سازه‌های تاریخی و کهن هم عاشق دیدن و بازدید از این بنا می‌شوند.

جدا از حالت روحانی و مقدسی که داخل امام‌زاده دارد، می‌توانید سنگکاری‌ها و کنده‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های کم‌نظیری را ببینید که تماما نمایانگر معماری اسلامی و قرن‌ ۷ است.

– مسجد کبود

«گوی مسجید» یا مسجد کبود، جزو مساجد تاریخی است که در قرن نهم درست شده‌اند. این مسجد در واقع عمارت مظفریه است و به آن مسجد جهانشاه هم می‌گویند. تاریخ ساخت مسجد به سال ۸۴۵ شمسی بر می‌گردد و زمان سلطان جهانشاه، قدرتمندترین سلطان سلسله قراقویونلو و به دستور دخترش صالحه خانم ساخته شده است. این مسجد نزدیک بازار تبریز است و بازدید از آن خالی از لطف نیست.

زمان‌های گذشته این مسجد را به مسجد آبی می‌شناختند. کاشی‌های آبی و زیبای آن هنوز هم قابل مشاهده هستند. داخل مسجد دارای معماری است که از نظر شباهت، شبیه به بازار تبریز است. سطح مرمری و هشتی‌های کاشی‌کاری شده و آجرکاری نمایی جذاب را ایجاد کرده‌اند.

زمانی که نور به داخل مسجد می‌تابد، انعکاس نور و رنگ‌ها تجربه‌ای روحانی و جالب ایجاد می‌کند. اگر سری به تبریز زدید، از این مسجد زیبا و کم‌نظیر بازدید کنید. می‌توانید کاملا معماری اسلامی و زیبایی‌های آن دوران را در مسجد ببینید.

– ارگ علیشاه

ارگ علیشاه بهترین جایی است که می‌توانید به لطف وجود آن با معماری‌های دوره ایلخانان آشنا شوید. این ارگ زمانی جزو معروف‌ترین بناهایی بود که در دهه ۸ قمری توسط ایلخانان درست شده بود.

اول قرار بود این مکان را به مسجد تبدیل کنند اما بعدا کاربری آن عوض شد و از آن به عنوان قلعه نظامی بهره جستند. این استفاده در دوره قاجار اتفاق افتاد و به اسلحه‌خانه، توپ‌خانه و محل ساخت سلاح در سلسله قاجار تبدیل شد.

اگر در دوران پهلوی و اوایل انقلاب بخش‌هایی از آن خراب شدند اما هنوز هم دیوار جنوبی ارگ را می‌توانید ببینید. اکنون مصلی بزرگی در پیرامون ارگ ساخته‌اند و به آن مصلی بزرگ تبریز می‌گویند و برای اقامه نماز جمعه از آن استفاده می‌کنند.

– موزه قاجار

مگر می‌شود با تاریخ برجسته‌ای که تبریز دارد، کنار بازار تبریز سری به موزه‌های آن نزنید؟ اگر دنبال سر زدن به خانه‌های قدیمی هستید که اکنون به موزه تبدیل شده‌اند، حتما موزه قاجار را ببینید. این موزه زمانی خانه امیرنظام گروسی در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود.

عمارتی که ۱۵۰۰ متر مربع زیربنا دارد و در دو طبقه درست شده است. عمارت تماما سفید است و پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی آن را مزین کرده‌اند. علاوه براین که داخل عمارت بسیار جذاب درست شده و پر از جزئیات ریزودرشت معماری است، حیاط‌های بیرونی و درونی آن به دقت و چشم‌نواز بناشده‌اند.

حوض‌های بزرگ و باغچه‌هایی پر از گل‌ها و گیاهان تبریزی بیش از پیش این بنا را جذاب و زیبا کرده‌اند. می‌توانید کمی در این عمارت قدم بزنید و از آرامش و زیبایی آن لذت ببرید. بوی گل‌ها و انعکاس عمارت در حوض بزرگ وسط حیاط بیشتر از هرچیزی آرامش‌بخش و است و شما را به وجد می‌آورد.

– کاخ شهرداری

برج ساعت یا کاخ شهرداری تبریز مثل بازار تبریز جزو بناهایی است که با دیدن آن متوجه تفاوت سبک و سیاق سازه می‌شوید. این سازه در واقع هنر دست معماران آلمانی است و سال ۱۳۱۴ کار ساخت و ساز آن را شروع کردند.

این کاخ در سال ۱۳۱۸ برای استفاده آماده شد و امروز هم از آن استفاده می‌کنند. این بنا بیشتر کاربرد دیپلماتیک دارد و ملاقات‌های رسمی دولت و جلسات شورای شهر و شهرداری هم در آمفی‌ تئاتر آن برگزار می‌شود. بنا ۹۶۰۰ متر مربع مساحت دارد و در ساخت آن از سنگ‌های تراشیده و آجر و آهن بهره جسته‌اند. بیشتر سازه چندین بار ترمیم شده است اما هنوز پابرجا و باشکوه در شهر دیده می‌شود.

می‌توانید یکی از بزرگ‌‌‌ترین ساعت‌های ایران را اینجا ببینید. ساعت چهار صفحه دارد و ارتفاع آن ۳۰ متر و نیم است. در شب نمای آن بسیار زیبا و چشم‌نواز است. درون ساختمان هم شبیه به ساختمان‌های ایرانی است و از شیشه‌های رنگی و سفید برای پنجره‌های بلند آن بهره جسته‌اند.

اقامت در تبریز برای بازدید از بازار تبریز

مطمئنم جذابیت و زیبایی بازار تبریز بقدری شما را مجذوب می‌کند که یک روز و دو روز برای بازدید از آن کافی نیست. برای اقامت می‌توانید هتل‌هایی را رزرو کنید که نزدیک بازار تبریز هستند و می‌توانید با طی کردن کمترین مسافت به بازار بروید و از دیدن تمام بخش‌های آن نهایت لذت را ببرید.

در نزدیکی بازار هتل‌ها بزرگ و سه ستاره به همراه هتل‌ آپارتمان با قیمت خوب می‌توانید پیدا کنید. بهترین هتل‌ها و هتل‌ آپارتمان‌های این نزدیکی موارد زیر هستند.

• هتل آپارتمان صائب تبریز
• هتل آپارتمان زیبا
• هتل آذربایجان
• هتل آزادی
• هتل اهراب
• هتل آپارتمان بهبود
• هتل آپارتمان استقبال
• هتل آپارتمان ارس

توصیه‌هایی برای بازدید از بازار تبریز

بدون شک بازدید از بازار تبریز می‌تواند به یک تجربه تکرار نشدنی در زندگیتان تبدیل شود. اما به کمی ملزومات برای بازدید از این بازار نیاز پیدا می‌کنید.

• همیشه مدارک شناسایی خود را همراه داشته باشید.
• مقداری پول نقد با خود ببرید گاهی ممکن است کارت بانکی کار نکند.
• اگر هوا سرد بود لباس گرم با خود ببرید. داخل بازار گرم است و اگر خارج شوید ممکن است سرما بخورید.
• کیف کمری فراموش نشود. استفاده از آن برای استفاده مدارک و پول نقد بسیار مناسب است.

اگر دنبال بهترین وقت بازدید از بازار تبریز هستید هم باید بگویم هر فصلی و هر ساعتی برای بازدید از این بازار مناسب است. به دلیل سرپوشیده بودن آن، آب و هوای بیرونی شما را اذیت نمی‌کند.

در کنار این موارد اگر ساعات شلوغی را بازار را دوست داشته باشی، می‌توانید ساعات ۱۵ الی ۱۷ عصر را برای بازدید از بازار انتخاب کنید.

اگر وقتتان کم است و می‌خواهید تنها جذاب‌ترین بخش‌های بازار بزرگ تبریز را ببینید، می‌توانید اول از همه تیمچه مظفریه و راسته امیر را ببینید و بعدا سری به بقیه قسمت‌هایی بزنید که اطلاعاتی در مورد کردیم.